Haarlem, haven en hemel van de doopsgezinden van schuilkerk tot expositie

van 15 december 2002 t/m 23 februari 2003 in het ABC Architectuurcentrum te Haarlem
Doopsgezinden ontlenen hun naam aan hun opvattingen over de doop; niet aan kinderen maar aan mondige volwassenen die eerst een persoonlijke geloofsbelijdenis hebben afgelegd.
Doopsgezinden hebben een zekere distantie van de wereld die voortkomt uit een sterk besef van tijdelijkheid. Zij zijn ‘wel in de wereld, maar niet van de wereld’.

Vanaf het eind van de 16de eeuw bood Haarlem plaats aan doopsgezinde vluchtelingen, die op hun beurt op voorbeeldige wijze integreerden in de stad. Globalisering van het eerste uur. Salomon de Bray, stadsarchitect avant la lettre en vader van de vermoedelijke (schilder-)architect van de doopsgezinde kerk aan de Peuzelaarsteeg schreef: "Een mathematische vormgeving van de uitleg van de stad draagt bij aan haar cirkelvormige schoonheid en oefent zo een grote aantrekkingskracht uit op immigranten. De consequentie daarvan is een volkrijke en welvarende stad, die het wijze bestuur en het effectief gezag van de Haarlemse stadsregering zichtbaar maakt." Architectura Moderna ofte Bouwinge Van Onsen Tyt, 1631
Die gastvrijheid moeten we wel nuanceren. Anders gelovigen werden tijdens de Republiek slechts oogluikend toegestaan en moesten hun geloof in het verborgene belijden. Zij verzamelden zich in schuilkerken: besloten en uit zicht. In eerste instantie speelde deze geschiedenis zich buiten ons gezichtsveld af en waren die bewegingen alleen zichtbaar op de plattegrond, in bird eye’s view of liever God’s view. Later werd er meer zichtbaar vanaf de straat: de exterieurs kregen een belangrijker functie en het kerkgebouw voornamere entrees aan de Frankestraat en de Grote Houtstraat. We treden naar binnen en komen terecht in het hart van het complex van de Vereenigde Doopsgezinde Gemeente te Haarlem, in de vergaderruimten en de vermaning -het eigenlijke kerkgebouw.
Het gaat in deze expositie met name om de bouwgeschiedenis, om het intrigerende verhaal van een besloten complex dat langzaam ‘ontmanteld’ werd, steeds meer entrees kreeg en naar buiten trad.
De opening door ds. H.S.J. Heijn, predikant van de Doopsgezinde Gemeente te Haarlem, vindt op zondag 15 december om 12.00 uur plaats.