De tentoonstelling 'Onmetelijk belangrijk' van architectenbureau TANGRAM verkent de mogelijkheden en beperkingen van AI in de architectuur. Het bureau pleit ervoor om AI niet alleen met harde data te trainen, zoals kosten, vierkante meters en bouwvoorschriften, maar juist ook met zachte waarden, zoals sociale verbinding en historisch besef. De tentoonstelling toont gerealiseerde werken van TANGRAM en werk van kennisinstituten, softwaregiganten, ontwikkelaars en bouwers die de stand van de technologie op verschillende gebieden demonstreren. Deze expositie was eerder te zien in Alkmaar in theater De Vest en in Het Nieuwe Instituut in Rotterdam.
Kunstmatige intelligentie (AI) is alomtegenwoordig en heeft grote verwachtingen gewekt, ook in de architectuur. Architecten maken al gebruik van AI-tools voor het genereren van beelden en het ontwikkelen van plattegronden. Sommigen trainen machine learning-modellen op afbeeldingen van hun gebouwen, terwijl anderen hun concepten verbeteren met behulp van AI. Deze technologie onderscheidt zich van traditionele tools zoals Revit of Photoshop door het vermogen om creatief te ‘denken’. TANGRAM maakt gebruik van AI-tools zoals ChatGPT, Xkool en Midjourney voor idee- en beeldgeneratie, maar beschouwt het ontwerpproces nog niet echt als AI-gedreven. Er is nog veel ontwikkeling nodig om structureel en integraal kwalitatieve ontwerpen te creëren.
tekst gaat onder afbeelding verder
Hypothese
AI-modellen worden getraind op grote hoeveelheden data om complexe patronen te herkennen, wat ze bijzonder nuttig maakt voor ruimtelijke ontwerpprocessen. Deze technologie kan echter alleen leren van de dataset waarop zij is getraind. Momenteel beschrijven deze data voornamelijk wat we beschouwen als 'harde waarden' zoals kosten, vierkante meters, bouwvoorschriften, enzovoort. Om dergelijke modellen te laten werken met onderwerpen die relevant zijn voor echt duurzame architectuur, moeten ook zachte waarden zoals sociale verbinding, intuïtieve leesbaarheid, gemeenschapszin en historisch besef worden opgenomen.
Missie
De missie van TANGRAM is om bewustzijn te creëren over de huidige stand van de technologie, het risico van het over het hoofd zien van zulke zachte waarden in de training van ontwerpgerichte machine learning-modellen, en wat er moet gebeuren om AI naar dat niveau te tillen waar het echt waarde kan toevoegen aan architectonisch ontwerp. Als hoeders van de menselijke, zachte kant van architectuur, moeten architecten betrokken zijn bij de ontwikkeling van AI om ervoor te zorgen dat deze systemen de juiste waarden leren om mensgerichte en duurzame architectuur te ontwerpen. Een voorbeeld hiervan is de samenwerking met de TU Delft en architectuur masterstudent Feras Alsagaff, die heeft geprobeerd de menselijke perceptie van ruimte te kwantificeren voor AI-gedreven ontwerp. De resultaten worden getoond in de tentoonstelling.
Tentoonstelling
De tentoonstelling Onmetelijk belangrijk reist tot begin 2025 door Nederland en omvat bijdragen van kennisinstituten zoals TU Eindhoven, TU Delft en de Academie van Bouwkunst Amsterdam, softwaregiganten zoals Xkool en het TYGRON accelerated simulations platform, en ontwikkelaars en bouwers zoals Smits en de Nijs. Per thema worden met een door AI geconfigureerde ‘avatar’ suggesties gedaan over hoe we de modellen beter kunnen trainen en de twee werelden samen kunnen brengen.