De Haarlemse Stadsschouwburg anno 2008 is het resultaat van vijftien jaar getouwtrek over de toekomst van het gebouw, in 1918 gerealiseerd naar ontwerp van architect J.A.G. van der Steur. Er is zelfs totale sloop en herbouw op een geschiktere locatie overwogen, maar de landelijk geroemde intimiteit van de zaal en de status van Rijksmonument van het voorhuis hebben de schouwburg van de slopershamer gered.
De tekortkomingen van het theatergebouw waren even talrijk als structureel. Ze betroffen zowel het publieksdeel, het zogeheten ‘voorhuis’, als het ‘achterhuis’, het deel voor artiesten en personeel. Het voorhuis was te klein om een foyer van de gewenste omvang te huisvesten en het vereiste behoud van het monumentale voorhuis stond op gespannen voet met de gewenste vernieuwing van het achterhuis. De kern hiervan, de toneeltoren, voldeed niet langer aan de huidige toneeltechnische eisen. Het forse volume van een eigentijdse toneeltoren zou de betrekkelijk delicate massa van het te handhaven voorhuis kunnen gaan overheersen. (EEA) Erick van Egeraat associated architects werd benaderd om voor deze gevoelige kwestie een oplossing te bedenken.
Indeling
Teneinde de foyerruimte te vergroten, met inachtname van de monumentale status, heeft EEA een inventieve dubbelslag geslagen. Het souterrain werd omgevormd tot publieksruimte en alle restruimten rond de smalle publieksomloop werden bij de foyer getrokken. De hoofdentree van het theater is door deze ingreep verplaatst van de bel-etage naar het souterrain. In het souterrain zijn nu de entreehal, de kassa en de garderobe ondergebracht.
De voorzichtigheid waarmee het voorhuis is benaderd, vindt zijn tegenpool in de rigoureuze aanpak van het achterhuis. Alle gebouwdelen achter de zaalwand zijn gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Centraal in het achterhuis staat de gesloten doos van de nieuwe toneeltoren. De toneeltoren is op alle verdiepingen omringd door kleedkamers en kantoren, erachter is op de begane grond de expeditieruimte gepositioneerd.
Keramiek
Om de massa van de toneeltoren te maskeren heeft EEA in het exterieur van de nieuwbouw ingezet op materialen die, naarmate ze hoger worden toegepast, lichter van tint zijn. Tegen de dakrand wordt de materialisering bepaald door glas dat in verticale, verspringende stroken naar beneden geleidelijk transformeert in glimmende keramische elementen, om op de begane grond over te gaan in het zware bruinrode metselwerk dat aansluit op de materiaaltoepassing in de gevels van het voorhuis.
De keramische elementen die in de verticale gevelinsnijdingen van het achterhuis zijn geplaatst, maken de vervloeiing van oud en nieuw zichtbaar; als uitvergroting van de bescheiden tegeltableaus waarmee de art-decogevel van het voorhuis versierd is, verwijzen zij naar originele details van het gebouw. Deze keramische elementen, ontworpen in samenwerking met keramiste Babs Haenen en met waar vakmanschap vervaardigd door Koninklijke Tichelaar te Makkum, zijn in hun schittering en zachte kleurverloop kenmerkend voor het uiterlijk van de nieuwbouw. Als in een waterval stroomt de keramiek langs de gevel naar beneden.
Vloeiende overgang
EEA heeft ook in de detaillering van het exterieur geprobeerd oud- en nieuwbouw van voor- en achterhuis in elkaar te laten overvloeien. Zo werden architectonische elementen uit de oudbouw doorgetrokken in de nieuwe gevels.
In het interieur vloeien oud- en nieuwbouw zelfs naadloos in elkaar over. Het thema ‘naar boven lichter en kleuriger’, dat kenmerkend is voor de materialisatie van de nieuwbouw van het achterhuis, is ook in het interieur van het voorhuis doorgevoerd. De kleurstelling van het souterrain is nog donker, maar op de verdiepingen wordt de foyer lichter en flonkerender. De bovenste laag van de foyer kent een lichtzinnige kleurstelling in roze en paars. Zo heeft elke verdieping een eigen karakter gekregen.
Bron: www.architectenweb.nl
Project:
Renovatie Stadsschouwburg Haarlem
Locatie:
Wilsonsplein 23, Haarlem
Architect:
Erick van Egeraat associated architects
Opdrachtgever:
Gemeente Haarlem
Gerealiseerd in:
2008